Uzun Yıllar Sonra Ülkemizde Bir Ekstraktif Metalurji Tesisi Kuruldu; Eczacıbaşı Esan Birincil Magnezyum Üretim Tesisi. Tesis Türkiye’de İlk Magnezyum Tesisi Olmasının Yanısıra, Avrupa’nın da Tek Birincil Magnezyum Üretim Tesisi Olma Özelliğini Taşıyor.
Magnezyum ve alaşımları en hafif metalik yapısal malzemeler. Özellikle taşıtlarda ağırlık düşümü ve böylece daha az yakıt tüketimi ve CO2 salınımı için çok değerli malzemeler. Bu işlev hem magnezyum alaşımlarından üretilen parçalar hem de yine aynı amaca hizmet etmek için kullanılan diğer bir hafif metal olan alüminyum alaşımlarında magnezyumun ana alaşım elementlerinden birisi olması nedeni ile de çok önemli.
Bugün dünya metalik magnezyum talebinin yaklaşık % 85’i Çin tarafından karşılanıyor ve 2011 yılında Avrupa Birliği magnezyum metalini “kritik hammaddeler” sınıfına ekledi. Bu bağlamda Türkiye’de birincil magnezyum üretiminin başlaması aynı zamanda stratejik bir önem de taşıyor.
15-17 Mayıs tarihlerinde, Uluslararası Magnezyumcular Birliği (IMA, International Magnesium Association) tarafından düzenlenen 73. Dünya Magnezyum Konferansı’nda, Esan Magnezyum Tesisi Direktörü İlhan Göknel’in sunumu 17 Mayıs tarihli Global Platts’da haber oldu. Haberin özeti ise şöyle:
Çin dışında yapılan çok az birincil magnezyum tesislerinden birisi olan ESAN birincil magnezyum tesisi 2015 Eylül atında deneme üretimlerine başladı ve Mayıs 2016 itibarı ile % 25 kapasiteye ulaştı. Anlık üretimi %99,80-99,95 saflıklta ve 8-12 kg ağırlığında birincil külçe. Ancak yakın hedefler arasında alaşımlı magnezyum üretimi de var ve bu konuda da denemelere başlandı.
Göknel konuşmasında, orijinal projenin 15’er bin tonluk iki faz halinde toplam 30 000 ton yıllık üretim şeklinde planlandığını, ancak yatırım kararının alındığı 2010 yılında magnezyum fiyatları 3000 USD/ton iken, bugün 1800 USD/tonlara düştüğünü ve bu nedenle ikinci faz yatırımın bir yıl ötelendiğini belirtti.
Esan’ın yaklaşık 90 milyon tonluk rezerve sahip dolomit yatakları mevcut, ancak Türkiye dolomit yataklarının rezervi bu değerin kat ve kat üzerinde. Tesis Çin’de yaygın olarak kullanılan Pidgeon Prosesi (silikotermik indirgenme) ile üretim yöntemini tercih ederken, hem yerleşim, hem makine&ekipman hem de proses aşamalarında bir çok yenilik ve iyileştirmeler yaptı, bu süreç hala devam ediyor.
Öte yandan proses verimliliği kadar, çevresel kaygılar da gözetildi. Prosesin ikinci önemli hammaddesi olan ve dışalım ile karşılanan ferrosilisyum tedariki sırasında, yenilenebilir enerji kullanan üreticiler tercih edilmekte ve böylece tesisin “karbon ayak izi”nin en düşük değerlerde kalması sağlanmakta.
Benzer ölçekte bir tesis Çin’de yaklaşık 400 işçi ile çalışırken, yapılan iyileştirmeler sonucu Esan magnezyum tesisinin 186 işçi ile çalışması planlanmakta. Tesis aynı zamanda kendi retorlarını üreterek, kullanım ömrünü dolduran retortların geri dönüşümünü yapmakta ve indirgenme sırasında oluşan cürufların çimento endüstrisinde kullanımına yönelik araştırma-geliştirme çalışmalarını da yürütmektedir.