2024, Türkiye metal döküm sektörü açısından zorlu ve dalgalı bir yıl olarak öne çıktı. Yıl boyunca yaşanan üretim düşüşü, istihdam sıkıntıları ve yüksek maliyet baskıları sektörde belirgin şekilde hissedildi.
2024 yılı boyunca Türkiye ekonomisi, küresel belirsizliklerin, artan maliyetlerin ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların etkisiyle zorlu bir dönem geçirdi. Ekonomide güçlü iç talebin etkisiyle ilk çeyrekte elde edilen %5,7’lik büyüme sonrasında talep ivme kaybetmeye başladı ve büyümeye katkısı giderek azaldı. Yılın ikinci ve üçüncü çeyreklerinde devam eden iç talepteki daralma ve buna eklenen dış talepteki zayıflık, ihracat performansını da negatif yönde etkileyerek sanayi sektörünün büyümeye katkısını sınırlı tuttu.
Yıl genelinde sanayi üretimindeki bu dalgalı seyir, satın alma yöneticileri endeksi ve kapasite kullanım oranı gibi öncü göstergelere de yansıdı ve sektörün karşı karşıya kaldığı belirsizlikler ve zorlu finansal koşulların etkisi belirgin olarak hissedilmeye devam etti. Özellikle iş gücü maliyetleri sanayicilerin rekabet gücünü baskı altında tutarken, ithal ürünlerin iç pazarda daha avantajlı hale gelmesine neden olarak yerli üretimin üzerinde ek baskı oluşturdu.
Geçtiğimiz yıl Türkiye metal döküm sektörünün en önemli müşterileri olan otomotiv, makine, beyaz eşya ve inşaat sektörleri karışık bir performans sergiledi. Otomotiv sektörü üretimi, iç pazarda finansal koşulların sıkılaşması ve model portföylerindeki değişimler sebebiyle gerileme yaşarken, ihracatta Avrupa pazarındaki zayıflama nedeniyle zorlandı.Makine ve ekipman imalatı sektörü de yıl genelinde dalgalı bir seyir izledi. Yatırımlardaki yavaşlama ve döviz kurundaki belirsizlikler, sektörün talebini dönem dönem olumsuz etkilerken, yıl sonundaki iç talep toparlanmasıyla birlikte sınırlı bir iyileşme görüldü. Beyaz eşya sektörü iç pazarda benzer ekonomik baskılar nedeniyle daralma yaşadı ve ihracatta da sınırlı bir istikrar sağladı.
Kamu yatırımları ve deprem sonrası yeniden yapılanma faaliyetleri ile desteklenen inşaat sektöründeki hareketlilik döküm sektörüne pozitif katkı sağlarken, yılın ikinci yarısında finansman koşullarının sıkılaşmasıyla inşaat faaliyetlerinde yavaşlama gözlendi.
Özetle, döküm alıcısı sektörlerdeki genel talep dalgalanmaları, Türk metal döküm sektörünün 2024 performansında belirleyici bir rol oynamış olup, sektörün iç ve dış pazarlarda istikrarlı bir büyüme yakalamasını zorlaştırdı.
2025 yılına ilişkin göstergeler, sanayi sektöründeki zorlu koşulların devam etmekte olduğuna ve büyüme üzerindeki küresel ve bölgesel risklerin sektör performansını baskılayabileceğine işaret ediyor.
Üretimde Dalgalanma Yaşandı
Türkiye’nin 2024 metal döküm üretimi, bir önceki yıla kıyasla yüzde 14,6 oranında düşüşle 2,6 milyon ton olarak gerçekleşti. Demir döküm üretimindeki düşüş, genel üretim daralmasının temel nedeni oldu. Demir döküm üretimi %19,7 oranında azalarak yaklaşık 1,86 milyon ton seviyesine geriledi. Gri dökme demir üretiminde %19,3, sfero döküm üretiminde ise %19,6 düşüş yaşandı.
Çelik dökümlerde %21,9 oranında ciddi bir düşüş kaydedilerek üretim hacmi 201 bin tona indi. Alüminyum döküm üretimi ise pozitif bir seyir izleyerek %2,7 artışla yaklaşık 678 bin tona yükseldi.
İstihdam Yapısı
İstihdam alanında genel olarak imalat sektörlerinde yaşanan zorluklar, metal döküm sektöründe de hissedildi. Nitelikli personel bulma güçlükleri ve üretim kapasitelerindeki düşüş nedeniyle istihdam oluşturmakta güçlük yaşandı. Yıl genelinde istihdamda genel bir daralma yaşandı ve firmalar çalışan sayılarını artırmakta temkinli davrandılar.
Maliyet ve Enflasyon Baskıları
2024 yılı, yüksek maliyet enflasyonunun sektöre belirgin şekilde baskı uyguladığı bir yıl oldu. Asgari ücretteki artış ve döviz kurlarındaki seyirler, maliyetlerin yükselmesine ve kârlılığın azalmasına neden oldu.
Hammadde fiyatları 2023 yılına kıyasla daha az oynaklık gösterse de genel olarak yükseliş trendini sürdürdü. Hurda ve pik demir türlerindeki fiyat artışı yerel para biriminde %22-32 bandında gerçekleşti ve döküm maliyetlerindeki hammadde payı yaklaşık %44 seviyesinde gerçekleşti.
Enerji maliyetleri (elektrik ve doğalgaz) 2024’te nispeten stabil seyretse de, saatlik iş gücü maliyetleri TÜİK tarafından açıklanan istatistiklere göre 2024 yılında %76 artış gösterdi ve döküm maliyetleri içindeki payı ortalama %30 yükseldi.
Finansal Performans ve İhracat Durumu
2024 yılı toplam sektör cirosu yüzde 7,3 azalarak yaklaşık 8,5 milyar Euro olarak gerçekleşti. Toplam ciro içinde ihracatın payı yüzde 74,4 seviyesinde olmasına rağmen, ihracat hacmi özellikle demir ve çelik döküm tarafındaki zayıflık nedeniyle yüzde 14,6 oranında azaldı ve bir milyon sekiz yüz bin tona geriledi. Demir dışı döküm grubunda ise alüminyum döküm ihracatı bir önceki yıla göre %2,4’lük bir büyüme kaydetti ve beş yüz otuz sekiz bin tondan beş yüz elli bir tona yükseldi.
Dökme demir ürünlerinin ihracatı özellikle Avrupa pazarındaki otomotiv sektörünün üretim düşüşünden etkilenerek miktar bazında %19,7 oranında geriledi. 2024 yılında küresel otomobil üretimi 75,5 milyon adet olarak gerçekleşirken AB otomobil üretiminde %6,2 oranında düşüş kaydedildi ve sektördeki güven diğer Avrupa imalat sektörlerine kıyasla daha zayıf kaldı. Kuzey Amerika’da üretim %3,2 oranında azalırken Güney Amerika otomobil üretimi, %6,3 artışla yaklaşık 1,9 milyon otomobil üreten Brezilya’nın öncülüğünde 2023 yılına kıyasla %1,7 arttı. 5,2’lik güçlü bir artış kaydeden Çin ise, %35,4’lük pazar payı ile dünyanın en büyük otomobil üreticisi konumunu daha da sağlamlaştırdı.
2025 Beklentileri
2025 yılında Türkiye metal döküm sektörünü zorlu ancak göreceli olarak fırsatlar içeren bir dönem bekliyor. Küresel ekonomideki belirsizlikler, yavaş seyreden dış talep ve iç pazarda artan ithalat baskısı, sektörün karşı karşıya olduğu temel zorluklar arasında. Bunun yanı sıra, maliyet enflasyonunun devam etmesi, üretim maliyetleri üzerinde baskı yaratmayı sürdürecek. Ancak bu zorluklara karşın, yeni pazarlara ve farklı ürün gruplarına yönelik fırsatlarla birlikte yeşil dönüşüm, verimlilik ve dijitalleşme odaklı yatırımlar, Türk metal döküm sanayicileri için önemli fırsatlar oluşturma potansiyeline sahip.
Ayrıca, küresel değişimlerin ülkemiz açısından önemli ticari fırsatlar yaratabileceği de üzerinde durulması ve dikkatle takip edilmesi gereken bir husus olarak öne çıkıyor. Özellikle ABD pazarında ortaya çıkabilecek fırsatların yanı sıra Avrupa Birliği içerisinde gündemde olan yeni altyapı, savunma ve imalat sanayilerini destekleyici eylem planları, jeopolitik krizlerin sönümlenmesiyle birlikte söz konusu bölgelerde oluşabilecek yatırım planları bu alanlarda yeni rekabet avantajları oluşturabilir.
Türkiye Döküm Sanayicileri Derneği (TÜDÖKSAD) olarak, sektörümüzün bu dönüşümlere uyum sağlaması ve verimlilik odaklı çalışmalara devam etmesi noktasında üyelerimizi dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve ihracat pazarlarına erişim konularında desteklemeye devam edeceğiz.