Çelik ihracatçıları birliği’nin sektörün ar-ge ve inovasyon çalışmalarını geliştirmek üzere kurduğu matil a.Ş., 3 Yıllık yoğun bir çalışmanın sonucunda “çelik test ve araştırma merkezi (çetam)”nin kurulması projesini tamamladı. Türk çelik sektörünün ilk bağımsız ortak gücü olacak merkez, haziran ayında endüstriyel test ve analiz hizmetleri vermeye başladı.
İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) güdümlü proje desteğiyle, Matil A.Ş. tarafından İstanbul Teknik Üniversitesi Maslak Kampüsünde kurulan ÇETAM: mekanik test, kimyasal analiz, ürün ve malzeme karakterizasyon laboratuvarları ile başta çelik olmak üzere metal sanayisine hizmet sağlamayı hedeflemektedir.
ÇETAM bünyesinde sunulan hizmetler; sektör firmalarının ihracat da karşılaştığı belgelendirme ve test zorunluluğu gibi tarife dışı teknik engellerin ortadan kaldırılması da önemli rol oynayacaktır.
ÇETAM’ın 3 tane hizmet birimi söz konusudur;
1.Fiziksel ve Mekanik Test Laboratuvarları
En son model test cihazları ile donatılan laboratuvarlarda bulunan başlıca cihazlar;
Elektromekanik Universal Test Cihazı (Zwick Z600E ve Zwick Z2500E)
30 kN 600 Kn ve 500 Kn’luk üç ayrı cihazda 8-56 mm çaplarda nervürlü inşaat çeliği, 1-100 mm çap/kalınlıklarda yuvarlak yassı çelikler ile m6-m16 arası bağlantı elamanları; ilgili İSO, BS, ASTM gibi uluslararası standartlara göre test edilmektedir.
Yüksek Çevrimli Yorulma Test Cihazı (Zwick Vibrophore 500)
500 kn kapasiteli cihazda 5,5-40mm çaplarında inşaat çeliği, M5, M6, M10, M12, M14, M16, M20, M24, M30’lik bağlantı elemanları; ilgili ISO, BS gibi uluslararası standartlara göre test edilmektedir.
Düşük Çevrimli Yorulma Test Cihazı (Zwick Z1200H)
Türkiye’de ilk olan 850 kn kapasiteli 3 Hz’de 10 çevrim gerçekleştirebilen; SI uluslararası standartına göre testler gerçekleştirmektedir.
Bükme Test Makinası
10-50 mm arasındaki çaplarda inşaat çeliklerinde: ISO standartlarına göre bükme ve ters bükme testleri gerçekleştirmektedir.
Nervür Ölçüm Cihazı (ECM - RM 303)
3-50 mm arasındaki çaplarda inşaat çeliklerinde: ISO, BS, ASTM standartlarına göre Nervür boyutsal ve geometrik ölçümlerinin yanı sıra laser ölçüm ekipmanı ile fitil genişlik ve yükseklik ölçümü gerçekleştirmektedir.
Darbe Test Cihazı (Zwick RKP 450)
450 Joule kapasiteli darbe çekici Numunelerin koşullandırılmış sıcaklık altında test edilebilmesine yönelik, oda sıcaklığından -80°C‘ye kadar inebilen soğutma banyosu, manuel çentik açma cihazı ve 2mm’lik V çentik yapısı için uygun kesici takımı ile numune çentik ölçüleri uygunluğu kontrolü için optik ölçüm sistemi mevcut cihazda; ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Rockwell, Brinell ve Vickers Sertlik Ölçme Cihazı - Universal (Bulut Makine - UNIBUL)
3-187,5 kg.F yük aralığında sertlik ölçümleri Demir esaslı ve demir dışı metallerin sertlik ölçümlerini: ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Load Cell Sistemli Brinell Sertlik Ölçme Cihazı (Bulut Makine-BMS 3000 OBPC)
187,5-3000 kg.F yük aralığında sertlik ölçümleri Demir esaslı ve demir dışı metallerde Brinell metoduyla sertlik ölçümlerini: ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Mikrosertlik Cihazı (Zwick - ZHVμM)
10-2000 g.F yük aralığında mikro-sertlik ölçümleri, demir esaslı ve demir dışı metallerde sertlik ölçümü, kaplama yapılmış malzemelerde ve ısıl işlem yüzeylerinde sertlik ölçümünü: ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Jominy Test Cihazı (Bulutmak - Jominy)
Isıtma ünitesi ve kapalı devre su soğutma sistemi ile çelik malzemelerde jominy yöntemine göre malzeme sertlik derinliği analizini: ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
2.Kimyasal ve Mikroyapısal Analiz Laboratuvarları
En son model test cihazları ile donatılan laboratuvarlarda bulunan başlıca cihazlar;
Optik Emisyon Spektrometresi Kimyasal Analiz (ARL - iSpark 8860)
Tüm çelik alaşımlarında N (azot) dahil kimyasal analiz, düşük çaptaki numuneler için uygun analiz, analiz öncesi yüzey hazırlığı için Herzog taşlama cihazı ile; ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Karbon, Hidrojen ve Kükürt Tayin Cihazı CHS
Katı yakıtlarda, dumas yanma metoduyla CHS analizi, kömür gibi organik katılarda malzemelerde karbon, hidrojen ve kükürt tayini 1550 °C ye kadar çalışma imkanı ile: ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Termogravimetrik Analiz Sistemi Nem, Kül, Uçucu ve Sabit Karbon Tayini
Katı yakıtlarda nem, kül, uçucu ve sabit karbon analizi; 50-1000 °C derece çalışma aralığıyla 19 numuneye kadar analiz yapma imkanı sunan cihazda: ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Kalorimetre Cihazı: Isoperbolik yönteme göre katı yakıtlarda 40.000 joule kapasiteye kadar ölçüm imkanı, kömür gibi organik katılarda kalori tayini ile: ISO uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Metalografik Numune Hazırlama Sistemi
Metalografi numune hazırlama ve hasar analiz çalışmaları için kesme, bakalite alma ve zımparalama-partlatma cihazları, tam otomatik numune kesme cihazı; otomatik tabla ilerlemeli ve/veya otomatik kesme taşı ilerlemeli kesme yöntemleri ile numuneleri hassas kesme imkanı, sıcaklık, basınç ve süre ayarlanabilir ile bakalite alma cihazı zımparalama ve parlatma işlemleri için cihaza entegre ve ayarlanabilir çoklu numune tutucu özellikleriyle: ISO, ASTM uluslararası standardına göre testler gerçekleştirmektedir.
Optik Mikroskop - Görüntü Analiz Sistemi (Carl Zeiss Axio Imager M2)
8x-40x büyütme, Dijital Kamera, Ring aydınlatma Hasar analizinde makro malzeme incelemeleri gerçekleştirilmektedir.
Stereo Mikroskop - Görüntü Analiz Sistemi(Carl Zeiss – Stemi 305)
5x, 10x, 20x, 50x, 100x EC Epiplan Neofluar Objektifler Motorize tabla, Dijital Kamera Aydınlık alan, karanlık alan ve polarizasyon kontrast teknikleri Image analyze modülü ile inklüzyon, faz ve tane boyutu analizleri: ISO, ASTM uluslararası standardına göre gerçekleştirmektedir.
Taramalı Elektron Mikroskobu EDS Sistemli (Carl Zeiss - EVO MA 10)
Tungsten elektron kaynağı ile görüntü analizi İkincil ve geri saçılan elektron dedektörleri, EDS ile metal malzemelerde kimyasal analiz yapma imkanı 310 mm çap, 220 mm yükseklikte numune inceleme imkanı, mikroyapı ve hasar analizi çalışmaları, Ar-Ge ve Ür-Ge çalışmaları; ISO, ASTM uluslararası standardına göre gerçekleştirmektedir.
3.Pilot Ölçekli Çelik Üretim ve Simülasyon Laboratuvarı
Çelik ergitme ve haddeleme işlemlerinin pilot ölçekte gerçekleştirdiği laboratuvardaki temel sistemleri;
Ergitme Cihazı: 50 kg’a kadar çelik malzeme dökümü, çelik sektörü için pilot ölçekte alaşım dökme çalışmaları, kullanılacak kalıplarla istenilen geometride ürün elde etme imkanı tavlama ve haddeleme üniteleri ile döküm sonrası çalışmaları gerçekleştirmektedir.
Tavlama Cihazı
1300 °C kadar tüm metal malzemeler için ısıl işlem yapma imkanı, haddeleme öncesi tavlama işlemi, İç Hacim: 187 Litre - Boyutları: 50x50x75 cm PC 442/6, PID 6 stepten oluşan sıcaklık ve süre kontrol sistemi ile çalışmalar gerçekleştirmektedir.
Haddeleme Cihazı
22 mm çap veya kalınlığa kadar ayrı tezgahlarda, uzun ve yassı metal malzemeler için sıcak haddeleme imkanı, haddeleme işleminde uygulanan yük, ezme oran ve hadde sıcaklığı takip ve kontrol etme imkanı, farklı haddeleme hızları ile pilot ölçekli çalışmalar Haddeleme konusunda: ergitme ocağı, kalıp ve tavlama fırını ile çelik ve metal sektörü için pilot ölçekli çalışma yapma imkanı, Ar-Ge ve Ür-Ge çalışmalarında kullanılacak pilot ölçekli ürün ve üretim sistemleri denemeleri gerçekleştirmektedir.
Termokimyasal optimizasyon ve modelleme (FactSage)
Kimyasal Reaksiyon Eşitlikleri, Curuf Viskozite Modellemesi, Faz kararlılık diyagramları, Eh-pH diyagramları Kompleks dengeleme hesaplamaları, Oksit, ergimiş tuz ve alaşım faz diyagramları, hesaplamalarını gerçekleştirip çıktıları grafik ve tablo şeklinde sunabilen, özellikle yüksek fırın, ark ocağı ve diğer ikincil metalurji gibi yüksek sıcaklık proseslerinde gaz-curuf-metal etkileşimlerini (termokimyasal ve viskozite değerleri dahil) detaylı olarak incelemeye olanak tanıyan Demir-Çelik ve Curuf veritabanlarına sahip, sinterleme prosesleri dahil tüm pirometalurjik süreç hesaplamalarının yanı sıra geri dönüşüm çalışmaları için hidrometalurjik ve pirometalurjik hesaplamaları yapabilen, windows tabanlı termokimyasal veritabanı yazılımı olacaktır.
ÇETAM, sertifikasyon testlerine ek olarak malzeme ve proses geliştirmeye imkan tanıyan altyapısı sayesinde sektörün karşılaştığıteknik sorunların çözümünde etkin rol alacak. Ayrıca sanayi kuruluşlarına bilgi ve teknoloji transferi sağlanarak işbirliklerinin artırılması ve yenilikçi projeler geliştirmesine katkıda bulunacak.
Yaklaşık 3 yıldır büyük bir gayret ve emekle çalıştıkları ÇETAM projesinde sona gelmiş olmaktan mutlu olduklarını belirten MATİL A.Ş Genel Müdürü Doç. Dr. Hüseyin Soykan, “Merkezin tüm hizmet süreçlerinde kalite yönetim ve laboratuvar akreditasyonu sistemleri, tarafsızlık, bağımsızlık, dürüstlük, gizlilik ve güvenilirlik ilkeleri doğrultusunda hareket ediyoruz. Son teknoloji ile donattığımız Çelik Test ve Araştırma Merkezi’mizin sektörümüzün uluslararası rekabette elini kuvvetlendireceğine ve katma değerli yüksek ürün üretimine geçişini kolaylaştıracağına inanıyoruz” dedi.
