Green Sand: Performance Criterias
Kaan KIZILKAYA İdeal Model - Genel Müdür
e-posta: kkizilkaya@idealmodel.com.tr
ÖZET
Bu makalede, dökümhanelerde yaygın olarak kullanılan bentonitli yaş kalıplama kumunun teknik özellikleri ve performans kriterleri detaylı olarak incelenmiştir. Kumun temel bileşenleri olan silis, bentonit ve suyun oranları ile birlikte; nem içeriği, kompaktibilite, yeşil mukavemet, gaz geçirgenliği, aktif ve toplam kil miktarı, metilen mavisi testi, kızdırma kaybı (LOI) ve tane dağılımı gibi laboratuvar testleri ele alınmıştır. Her bir parametrenin döküm kalitesi üzerindeki etkisi açıklanmış, test yöntemleri ve uygulamadaki karşılıkları teknik düzeyde değerlendirilmiştir. Bu çalışma, döküm prosesi boyunca yaş kumun stabilitesini koruyarak hatasız ve verimli üretim sağlamak isteyen mühendis ve teknik personel için bir kaynak niteliğindedir.
ABSTRACT
This article provides a detailed examination of the technical characteristics and performance criteria of bentonite-bonded green molding sand, which is widely used in foundries. The proportions of its main components—silica, bentonite, and water—are discussed alongside laboratory testing parameters such as moisture content, compactability, green compression strength, gas permeability, active and total clay content, methylene blue analysis, loss on ignition (LOI), and grain size distribution. The influence of each parameter on casting quality is analyzed, and the test procedures are evaluated from a practical and technical perspective. This study serves as a comprehensive reference for engineers and technical staff aiming to ensure stable sand systems and defect-free, efficient production throughout the casting process.
Dökümhanelerde bentonitli yaş kum, kum tanelerini bir arada tutmak için kil (bentonit) ve su kullanılarak hazırlanan kalıplama kumudur. Bu “yeşil” (kurutulmamış) kalıplama kumu genellikle yaklaşık %85-95 silis kum, %0-12 bentonit kil, %2-10 karbon esaslı katkı (ör. kömür tozu) ve %2-5 sudan oluşan bir karışımdır. Silis kum yüksek sıcaklığa dayanarak kalıbın ana gövdesini oluştururken, bentonit kili suyla birlikte kum tanelerini saran bir bağlayıcı film oluşturur ve plastiklik kazandırır. Katılan kömür gibi karbonlu katkılar döküm esnasında yüzeyde “burn-on” adı verilen kum tanelerinin döküme yapışmasını engelleyen bir indirgeyici atmosfer oluşturur. Bentonit, montmorillonit minerali içerir ve suyla temas ettiğinde şişerek yüksek bağlayıcılık gösterir. Dökme demir dökümlerinde genellikle sodyum bentoniti tercih edilir; bu tip bentonit su varlığında daha fazla şişerek daha güçlü bir bağ oluşturur (kalsiyum bentonit ise daha düşük şişme sağlar). Uygun tip ve miktarda bentonit ile nem sayesinde yaş kum, şekil verildikten sonra kalıp olarak yeterli dayanımı kazanır ancak döküm tamamlandıktan sonra kolayca parçalanarak temizlenebilir.
Yaş kumun performansı, kum karışımının belirli teknik özelliklerinin kontrol altında tutulmasına bağlıdır. Her dökümhane, kendi döküm parçası tipine göre kabul edilebilir bir kum teknik özellikler aralığı tanımlar. Genel olarak kontrol edilen başlıca parametreler; temel kumun tane iriliği (AFS incelik numarası), karışımdaki nem oranı (genellikle %2-7 arası), geçirgenlik (kalıbın gaz geçirebilme kabiliyeti), toplam kil oranı, aktif kil oranı (aktif bentonit miktarı), yeşil (yaş) kum mukavemeti ve kalıp yüzey sertliğidir. Bu özelliklerin her biri döküm kalitesiyle yakından ilişkili olup optimum aralıkta tutulmazsa kum kaynaklı çeşitli döküm hatalarına yol açabilir. Bu nedenle, yaş kumun tüm kritik özellikleri düzenli testlerle izlenmeli ve kontrol edilmelidir. Aşağıda, bentonitli yaş kumun önemli teknik özellikleri ve bunların laboratuvarda nasıl test edildiği ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
Nem ve Kompaktibilite
Nem içeriği, yaş kum karışımındaki suyun yüzde olarak oranıdır. Kumun içerdiği su, bentonit kilinin plastikleşmesini ve kum tanelerini sarmasını sağlayarak kalıbın şekil verilebilmesini mümkün kılar. Nem oranı, döküm kumunun en kritik bileşenlerinden biridir; çok dar bir optimum aralıkta tutulmalıdır. Tipik olarak kalıplama kumu karışımlarında %3-4 civarında nem bulunur ancak parçanın boyutuna ve kalıplama yöntemine göre %2 ila %7 arasında değişebilir. Aşırı nem, kum taneleri arasındaki boşlukları su ile doldurup gaz çıkışını engelleyerek geçirgenliği azaltır ve kalıp içinde oksitleyici bir atmosfer yaratarak döküm yüzeyinde kum sinteri, gözeneklilik (blowhole) gibi kusurlara yol açar. Ayrıca fazla su, kalıbın kuru ve sıcak mukavemetini artırıp döküm sonrası temizlenmesini zorlaştırabilir. Tersine, yetersiz nem varlığında kum karışımı yeterince bağlanamaz; “kuru ve ufalanır” bir yapı kazanır ve kalıp hazırlanırken çatlamaya veya kenarlarından dökülmeye meyilli olur. Bu nedenle nem miktarı sık ölçülerek istenen aralıkta tutulur.
Nem tayini için en yaygın yöntem, belirli ağırlıkta bir kum numunesini tamamen kurutarak kaybolan su miktarını ölçmektir. Örneğin fırında kurutma yöntemi ile 50 g yaş kum numunesi 105°C civarında sabit ağırlığa erişene dek kurutulur; kurutma öncesi ve sonrası ağırlık farkı alınarak % nem hesaplanır. Pratikte numune fırında veya kızılötesi bir kurutucuda birkaç dakika içinde kurutulur ve nem yüzdesi bulunur. Alternatif hızlı bir yöntem olarak kalsiyum karbür kullanımı da mevcuttur: Numunedeki su, CaC₂ ile reaksiyona girerek asetilen gazı oluşturur ve oluşan gaz basıncı ölçülerek nem yüzdesi belirlenir (taşınabilir Speedy Moisture Tester cihazı prensibi). Standartlara uygun doğru sonuçlar için numune alma ve hazırlama prosedürleri izlenmeli, cihazlar kalibre edilmelidir.
Kompaktibilite, kum karışımının belirli bir sıkıştırma enerjisi uygulandığındaki sıkıştırılabilirliğini gösterir. Laboratuvarda kompaktibilite genellikle standart boyutlu (2 inç ≈ 50,8 mm çap x 50,8 mm yükseklik) silindirik bir kum numunesi hazırlayıp üç darbede sıkıştırılarak ölçülür. Darbeli tokmak ile doldurulan gevşek kum numunesi üç kez tokmaklandığında yüksekliğindeki azalma kaydedilir. Başlangıçtaki dolu tüp yüksekliği ile sıkışma sonrası numune yüksekliği arasındaki yüzde fark kompaktibilite yüzdesi olarak ifade edilir. Örneğin, 50 mm yüksekliğinde gevşek doldurulmuş bir kum sütunu tokmaklama sonrası 30 mm yüksekliğe düşerse kompaktibilite %40’tır. Kompaktibilite, kum karışımının “temper” olarak da adlandırılan hazırlanma derecesini yansıtır ve özellikle nem miktarıyla yakından ilişkilidir. Yüksek kompaktibilite, kumun nispeten ıslak ve yumuşak olduğunu, düşük kompaktibilite ise kumun daha kuru ve sert olduğunu ima eder. Kalıplama için yeterli kompaktibilite gereklidir; çok düşük kompaktibilite (çok kuru kum) kalıplamada çatlaklar, kırılgan kenarlar ve yüzey bozuklukları (kesikler, oyuklar) yaratabilirken, fazla yüksek kompaktibilite (çok ıslak kum) kalıp duvarlarının esneyerek büyük dökümlerde ölçü bozulmasına, gaz kusurlarına ve yüzeyde kabarma gibi hatalara yol açabilir. Bu nedenle dökümhaneler genellikle ~%35-45 aralığında bir kompaktibilite hedefler, bu aralık parça cinsine göre optimize edilir.
Yaş Basma Mukavemeti (Green Compression Strength)
Yaş kum basma mukavemeti, hazırlanan yaş kumun kalıp olarak kullanılabilmesi için sahip olması gereken mekanik dayanımı ifade eder. Laboratuvarda standart bir 2×2 inç silindirik kum numunesi kullanılarak yaş basma dayanımı ve gerekirse yaş kesme dayanımı ölçülür. Yaygın uygulamada üniversal kum mukavemet cihazı ile numune ekseni doğrultusunda basınç uygulanarak numunenin kırıldığı maksimum yük ölçülür. Yaş kum mukavemeti, numunenin kırılmadan taşıyabildiği maksimum basma gerilmesidir ve genellikle kPa veya psi cinsinden raporlanır. Örneğin iyi kondisyonlanmış bir kalıplama kumunun yeşil basma mukavemeti tipik olarak ~30-80 kPa (4-12 psi) aralığındadır; daha büyük ve ağır dökümler için ~100 kPa (15 psi) seviyesine kadar çıkabilir.
Kum karışımının kil içeriği, tane boyutu, karıştırma (mulling) süresi ve nem kompaktibilite seviyesi yaş mukavemeti doğrudan etkiler. Bu test genellikle kil ilave miktarını kontrol etmek için bir gösterge olarak kullanılır; istenen mukavemet sağlanana dek sisteme yeni bentonit eklenir veya geri dönüş kumunda birikmiş ölü kil temizlenir. Yetersiz yaş mukavemet, kalıbın transfer veya döküm sırasında çatlaması, parçalanması veya sıyrılmasına (parça ayrılırken kenarlarının dökülmesi) yol açabilir; genelde düşük kil yüzdesi veya nemden kaynaklanır ve kum karışımının yetersiz karıştırıldığına işaret edebilir. Aşırı yüksek yaş mukavemet ise kalıbın gereğinden sert ve gevrek olmasına, döküm sonrasında parçalanmasının zorlaşmasına (shakeout problemi) ve kalıp iç gerilimlerinden dolayı boyutsal sapmalara neden olabilir. Bu durum genellikle kil oranının veya ince partikül miktarının çok yüksek olduğunu gösterir. Dolayısıyla, istenen aralıkta bir yaş mukavemet değeri tutturulmaya çalışılır. Standart AFS 5202 test protokolü, yaş ve kuru kumların basma mukavemetini ölçmek için yaygın olarak kullanılır.
Yaş kum mukavemetine ek olarak, bazı dökümhaneler ıslak çekme mukavemeti (wet tensile) testini de uygular. Bu test, döküm esnasında kalıp yüzeyinde buharlaşan nem nedeniyle oluşan kondenzasyon bölgesindeki kumun çekme dayanımını ölçer. Islak çekme mukavemeti, özellikle genleşme hatalarını (kumun metale temas ettiği yüzeyde metalin genleşmesiyle oluşan yüzey kusurları) önlemek için önemlidir. Isıtılmış bir halka veya plaka yardımıyla kalıp yüzeyi sıcak metal temasını simüle edilerek, kum numunesinin bu yarı-kuru bölgedeki çekme dayanımı belirlenir. Bu özel test ile “scabbing” gibi yüzey kusurları kontrol altına alınabilir.
Gaz Geçirgenliği (Permeability)
Gaz geçirgenliği testi, hazırlanmış ve sıkıştırılmış bir kum numunesinin içinden gazların ne ölçüde geçebileceğini gösterir. Döküm sırasında ergimiş metal kalıba döküldüğünde kum içerisindeki nem buharı, hava ve diğer gazlar kalıptan dışarı kaçmak zorundadır. Bu nedenle kalıp kumunun yeterli gaz geçirgenliğine sahip olması, gazların kalıp içinde hapsolmasını önlemek için kritik önem taşır. Geçirgenlik, özel bir permeametreden geçirilen havanın debi ve basınç düşüşü ölçülerek sayısal olarak ifade edilir. Standart testte, 2×2 inç boyutlu tokmaklanmış bir kum numunesine belirli bir hacimde hava verilir ve geçen havanın hızı veya basınç farkı kaydedilerek AFS geçirgenlik numarası hesaplanır. Örneğin, AFS tanımına göre 100 AFS geçirgenlik numarası, 2 inç yüksekliğinde ve 2 inç çapındaki standart bir numuneden 1 dakika içinde 2000 cm³ hava geçmesine izin veren kumun geçirgenliğidir. Geçirgenlik birimi çoğunlukla birimsiz AFS numarası olarak (veya bazen “Darcy” cinsinden) raporlanır.
Kumun tane boyutu, şekli ve dağılımı, kil ve ince madde oranı, numunenin sıkışma derecesi (yoğunluğu) ve nem miktarı, geçirgenliği belirleyen başlıca faktörlerdir. Düşük geçirgenlik, kalıp kompakt yapılı ve ince taneli olduğunda ortaya çıkar; bu durumda döküm yüzeyi çok pürüzsüz olabilir ancak gazlar kalıptan kaçamayacağından blowhole (gaz boşluğu), pin hole (iğne deliği şeklinde gözenek) veya genleşme kaynaklı yüzey kusurları oluşabilir. Yüksek geçirgenlik ise gaz birikimini engelleyerek bu tür gaz kusurlarını azaltır ancak çok gevşek ve kaba yapılı kum, ergimiş metalin kalıp yüzeyine nüfuz etmesine (metal penetration) veya döküm yüzeyinin pürüzlü olmasına yol açabilir. Bu sebeple istenen geçirgenlik seviyesini tutturmak bir denge işidir: yeterli gaz çıkışı sağlanırken yüzey bitirme kalitesi de kabul edilebilir olmalıdır. Çoğu dökümhane, kum sisteminde hedefledikleri geçirgenlik değerini günlük olarak ölçer ve kumun granülometri veya kil/nem oranlarında sapma varsa düzeltici önlemler alır.
Geçirgenlik için dizayn edilmiş permeabilite (geçergenlik) ölçer cihazlar vardır. Örneğin AFS 5224-00-S standardına göre, numuneye sabit bir hava hacmi gönderen ve basınç farkını okuyan cihazlar kullanılır. Bazı modern cihazlar dijital sensörlerle anlık geçirgenlik değeri hesaplayıp gösterebilir. Test sonuçları, istenilen aralıkla karşılaştırılır; düşük ise kum daha gevşek veya tane dağılımı daha kaba olacak şekilde ayarlamalar yapılır, yüksek ise kumun daha sıkı karılması veya ince malzeme miktarının azaltılması düşünülür.
Kil İçeriği: Aktif ve Toplam Kil Analizi
Yaş kum karışımındaki kil içeriği, kumun bağlayıcı kapasitesini belirleyen en önemli unsurdur. Ancak tüm “kil” aynı etkiyi göstermez; kullanılan bentonitin ne kadarının aktif halde olduğu (iyon değiştirme ve su tutma kabiliyetine sahip olduğu) kum performansını belirler. Kullanım döngüleri boyunca, kumdaki bentonitin bir kısmı yüksek sıcaklığa maruz kalarak yapısal değişime uğrar ve artık su ile şişme veya bağ oluşturma özelliğini kaybeder – bu kısma ölü kil denir. Ayrıca kum içinde kil harici ince parçacıklar (toz, yanmış kömür külü, metal oksitler vb.) da birikir. Bu nedenle dökümhane laboratuvarlarında hem toplam kil/fine miktarı hem de aktif kil miktarı ayrı testlerle izlenir.
Toplam kil içeriği (AFS kil) testi, kumdaki -20 mikron boyut altındaki tüm suyu seven ince malzemelerin yüzdesini belirler. Standart yöntemde (örneğin AFS 2215 veya eşdeğeri), belirli miktarda kuru kum numunesi su içerisinde deterjan veya dispersiyon kimyasalları ile iyice çalkalanır. Ardından karışım belirli bir süre dinlendirilerek iri tanelerin dibe çökmesi sağlanır ve üstte asılı kalan ince malzemeler (çökelmeyenler) süzülerek uzaklaştırılır. Bu yıkama işlemi birkaç kez tekrarlanarak kumdan tüm kil ve ince taneler ayrıştırılır. Geriye kalan kum kurutulup tartılır; başlangıç ağırlığına göre kayıp yüzde toplam kil yüzdesi (AFS Clay) olarak raporlanır. Bu toplam “kil” aslında aktif bentoniti, ölü kili, kömür tozunu ve sudaki diğer ince çözünür veya yüzer maddeleri içerir. Dolayısıyla AFS kil değeri kum sistemindeki tüm su tutan ince malzeme yükünü gösterir; ancak bunun ne kadarının faydalı aktif bentonit olduğu anlaşılmaz. Genelde toplam kil yüzdesi belli bir aralığın üzerine çıkarsa (örn. >%15-20), kum karışımının yenilenmesi (bir kısmının atılıp taze kum ve bentonit eklenmesi) gerekebilir.
Aktif kil içeriği ise kumdaki gerçekten bağlayıcı özelliğe sahip, iyon değişimi yapabilen bentonit miktarını ifade eder. Bunu belirlemek için en yaygın yöntem Metilen Mavisi (MB) testidir. Bu test, aktif kilin katyon değişim kapasitesini ölçmeye dayanır: Bentonit kilinin yüzeyine pozitif yüklü metilen mavisi (MB) boyası bağlanır ve kil tamamen doyurulana kadar verilen boya miktarı titrasyonla belirlenir. Uygulamada, belirli gramajda kuru kum numunesi asitli su çözeltisinde (dispersiyon için genellikle sodyum pirofosfat ilave edilir) tamamen dağıtılır. Daha sonra bu süspansiyona standart konsantrasyonda metilen mavisi çözeltisi azar azar eklenir ve sürekli karıştırılır. Belirli aralıklarla karışımdan bir damla alınarak filtre kağıdına damlatılır. Eğer filtre kağıdında yayılan lekenin etrafında mavi bir hale (halo) oluşmuyorsa, eklenen boya kil tarafından tamamen adsorbe edilmiş demektir; titrasyona devam edilir. Nihayet, bir damla süspansiyon filtre kağıdında ortası mavi bir leke ve etrafında belirgin bir mavi hale bırakmaya başladığı an, kilin artık daha fazla boya tutamadığı doyma noktasıdır. Bu noktada kullanılan toplam metilen mavisi miktarı kaydedilir. Verilen MB miktarı, numunedeki aktif kilin gramına veya yüzdesine çevrilir (genellikle ml cinsinden MB değeri olarak da raporlanır). ASTM C837 standardı, kilin metilen mavisi indeksinin belirlenmesi için uluslararası bir referans test metodudur. MB testinin sonucu, kum sistemindeki kilin ne kadarının hala aktif olduğunu gösterir. Örneğin MB testi %6 aktif kil gösterirken toplam AFS kil %12 ise, kilin yaklaşık yarısının ölü veya “inert fines” olduğu anlaşılabilir. Aktif kil seviyesinin çok düşmesi, kumun bağlayıcılık kapasitesinin zayıfladığını ve yeni bentonit ilavesi gerektiğini belirtir. Dökümhaneler genelde aktif kil için belli bir alt sınır belirler (örneğin en az %8 aktif kil) ve MB testini düzenli yaparak bu sınırı korur.
Metilen mavisi testi, diğer katkıların çoğundan etkilenmediği için (boya esas olarak kil yüzeyine bağlanır), özellikle gelen bentonit partilerinin kalitesini kontrol etmek için de kullanılabilir. Yüksek saflıkta bir bentonit daha yüksek MB değeri gösterecektir. Bu bakımdan MB testi, hem proses kontrolünde hem de hammadde kabulünde bilimsel bir temel sağlar.
Yanma Kaybı (LOI) ve Tane Dağılımı
Yaş kalıplama kumunun performansı, sadece kil ve nem ile değil, içerdiği diğer bağlayıcı katkılar ve tane boyutu dağılımıyla da şekillenir. Bu nedenle bazı ek testler de kapsamlı kum kontrolünde önemli yer tutar.
Yanma Kaybı (LOI - Loss on Ignition), kum karışımındaki tüm yanıcı ve uçucu maddelerin toplam miktarını belirlemek için yapılır. Kum içinde bentonit haricinde karbon tozu, reçine artıkları veya organik bağlayıcılar gibi yanabilen malzemeler bulunabilir. LOI testinde numune yüksek sıcaklıkta fırınlanarak, içindeki organik maddelerin yanıp uçması sağlanır ve ağırlık kaybı yüzde olarak hesaplanır. Standart olarak 900-1000°C civarında (örneğin 982°C = 1800°F) fırında numune sabit ağırlığa ulaşana dek yakılır. Kaybedilen ağırlık oranı, kumun içerdiği toplam yanıcı madde miktarıdır. Bu test, pratikte kum karışımına eklenen kömür tozunun doğru dozajda olup olmadığını veya reçine gibi organik bağlayıcı kalıntılarının birikimini kontrol etmek için kullanılır. Yüksek LOI, kumda gaz yapıcı maddelerin (ör. fazla kömür tozu veya yanmamış organikler) biriktiğini gösterir ve pinhole, blowhole, scab (kabuk atma) gibi gaz kaynaklı döküm kusurlarına sebep olabilir. Özellikle çelik dökümlerde yüksek LOI, döküm yüzeyinde karbon birikmesine dahi yol açabilir. Düşük LOI ise kumun içinde yeterli karbon katkısı olmadığını, bunun da döküm sonrası kalıbın bozulmasını zorlaştırıp yüzeyin pürüzlü kalmasına neden olabileceğini gösterir. Bu nedenle LOI sonuçları genellikle belirli bir aralıkta tutulur (tipik olarak %2-5 civarı). Ayrıca, bazı dökümhaneler 482°C (900°F) gibi daha düşük sıcaklıkta uçucu madde testi yaparak (AFS 2213 standardı) düşük sıcaklıkta uçan bileşenleri ayrı tespit eder; böylece LOI ile birlikte yorumlanarak kömür tozu vs. su içeriği gibi ayrımlar yapılabilir.
Tane dağılımı analizi (elek analizi), kullanılan temel silis kumunun granülometrik yapısını belirlemek için uygulanır. Kum tanelerinin boyut dağılımı, kalıp kumunun gerektirdiği kil miktarını, yüzey kalitesini ve geçirgenliğini doğrudan etkiler. İnce taneli kum daha fazla yüzey alanına sahip olduğundan aynı bağlayıcılık için daha yüksek kil ve su gerektirir, fakat daha pürüzsüz yüzeyli dökümler alınmasını sağlar. Kaba taneli kum ise daha az kil ile yeterli mukavemet sağlayabilir ve geçirgenliği yüksektir ancak döküm yüzeyi daha pürüzlü olabilir. Elek analizi testinde, kuru kum örneği standart bir elek setinden (genellikle 8 inç çaplı, yarım yükseklikte ASTM elekleri) geçirilir. Tipik uygulamada en geniş elekten en inceye doğru dizilmiş elek kolonunda kum, vibratörle 15 dakika elenir. Her elekte kalan miktar tartılır ve yüzdeleri hesaplanır. Bu dağılım kullanılarak AFS Tane Boyutu - Grain Fineness Number (GFN) denilen ortalama incelik indisi hesaplanır. GFN hesabı, her elek fraksiyonunun yüzdesinin bir faktör ile çarpılıp toplanmasına dayanır; çıkan sayı kumun ortalama mesh boyutunu belirtir. Örneğin GFN 50, ortalama tane çapının ~0.3 mm civarında olduğunu (orta ince kum) gösterir. Döküm parçasının boyut ve yüzey isteklerine göre kum GFN değeri seçilir: büyük ve kalın dökümler için GFN 40-50 (daha kaba kum), ince yüzey detay isteyen küçük dökümler için GFN 60-70 (daha ince kum) tercih edilebilir. Elek analizi sonuçları aynı kumun yıkanmış hali (kil ve bağlayıcıdan arındırılmış, sadece baz kum) ile kuru hali (tüm bileşenleriyle) karşılaştırılarak, kum sisteminde topaklanma oluşumu olup olmadığı da anlaşılabilir. Eğer yıkanmış kum dağılımı ile kullanılan kumun dağılımı çok farklıysa, bu kum tanelerinin üzerinin kil/topak ile kaplandığını veya yabancı partikül birikimi olduğunu gösterir.
Sonuç ve Standartlar
Bentonitli yaş kumun teknik özelliklerinin düzenli kontrolü, döküm kalitesini güvence altına almak için vazgeçilmezdir. Dökümhane laboratuvarları, yukarıda değinilen nem, kompaktibilite, geçirgenlik, yeşil mukavemet, kil içeriği, tane dağılımı gibi parametreleri genellikle günlük olarak test eder ve sonuçları istenen hedef aralıklarla karşılaştırır. Bu testlerin her biri için endüstride kabul görmüş standart yöntemler geliştirilmiştir. Örneğin nem tayini ve kil içeriği için ASTM ve AFS standartları, tane dağılımı için ISO 3310 elek standartları, aktif kil için ASTM C837 metodu gibi uluslararası normlar kullanılmaktadır. Uygun ekipman ve kalibre cihazlarla, doğru örnekleme teknikleriyle yapılan bu ölçümler sayesinde, kum sisteminin durumu izlenir ve gerekirse kum karışımına su, bentonit veya taze kum ilavesi yapılarak ayarlamalar gerçekleştirilir. Sonuç olarak, bentonitli yaş kumun istenen teknik özelliklerde tutulması, dökümhanelerde döküm hatalarını en aza indirgerken üretimde tutarlılık ve verimlilik sağlar. Böylelikle hem dökümcülerin hem de akademisyenlerin üzerinde durduğu “proses kontrolü”, bu bilimsel temelli testlerle mümkün kılınmaktadır.
Bu makalede sunulan teknik bilgiler İDEAL MODEL firmasının dökümhanelerdeki 45 yılı aşkın süredir tecrübesi ve bilgi birikimine dayalı olarak düzenlenmiştir. “Kum Test Ekipmanları” ve “Anahtar Teslimi Kum Laboratuvarları” talepleriniz için web sitemizi (www.idealmodel.com) ziyaret edebilir, bizlere ulaşabilirsiniz.