Muzaffer ZEREN / Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
Neşe Çakıcı ALP / Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü
Şüheda ÖZEL / Kocaeli Üniversitesi FBE
ÖZET
Teknolojideki yenilikler sanayide dönüşümü tetiklemiş ve Dördüncü Sanayi Devrimi (Sanayi 4.0) kavramını ortaya çıkarmıştır. Üretimdeki bu değişimin bir aşaması da dijitalleşmenin geleneksel üretim yöntemleriyle buluştuğu “akıllı üretim” olarak görülmektedir. 3 Boyutlu Üretim, üretime esneklik, verimlilik ve yenilik fırsatları getirmiştir. Katmanlı üretim olarak da bilinen 3 Boyutlu Üretim; tasarım dosyalarındaki verilerin 3 Boyutlu Yazıcı sistemleri tarafından işlenip uygun malzemelerin katmanlar hâlinde, üst üste yığılarak nesnelerin üretilmesini ifade etmektedir. 3 boyutlu üretim, üretime esneklik, verimlilik ve yenilik fırsatlarını da beraberinde getirmiştir. 3 boyutlu üretimde; tasarım programlarınca oluşturulan verilerin birçok farklı teknolojiler kullanılarak üretim yapılabilmektedir. Günümüzde en yaygın kullanılan yöntemlerden birisi de Eklemeli Yığma Modellemesidir (FDM:Fused Deposition Modelling). Geleneksel üretim teknolojileriyle yapılması zor, imkânsız ya da ekonomik olmayan bir nesnenin üretebilir oluşu, üç boyutlu yazıcıları çok cazip kılmaktadır. 3 boyutlu üretim teknolojisinin gelişmesiyle birlikte kaçınılmaz olarak, bilinen tüm geleneksel üretim yöntemlerini ve birçok sektörü etkileyecektir. Etkilenecek sektörlerin başında otomotiv endüstrisi gelmektedir. Bu çalışmada; Sense 3Dtipi tarayıcı yardımıyla RhinoCeros 3Dprogramında tasarımsal veriler oluşturularak, PLA (Polylactic Acid) tipi filamentler kullanılarak AnyCubik-i3 Mega yazıcıda otomotiv motor parçalarının 3 boyutlu eklemeli yığma modelleri oluşturulmuştur.
Anahtar kelimeler: Eklemeli eriyik yığma modelleme, 3 boyutlu yazıcı, otomotiv endüstrisi.
1. DÖRDÜNCÜ SANAYİ DEVRİMİ (SANAYİ 4.0) VE 3D YAZICILAR
Dördüncü Sanayi Devrimi, son yıllarda özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınma gündemlerinde kendisine önemli bir yer edinmiştir. Dördüncü Sanayi Devriminin, yeni teknolojilerin üretim süreçlerindeki rolünün günden güne arttığı 2000’li yıllarda dijital teknolojilerin tetiklemesiyle başladığı değerlendirilmektedir. Büyük veri analitiği, akıllı robotlar, simülasyon, yazılım entegrasyonu, nesnelerin interneti, siber-fiziksel sistemler, bulut bilişim, artırılmış gerçeklik ve 3D gibi teknolojilerin üretim süreçlerine getirdiği yenilikler ve fırsatlar Dördüncü Sanayi Devriminin tetikleyicisi olmuştur. Dördüncü Sanayi Devrimi, bu teknolojilerin mevcut tedarik, üretim, pazarlama süreçlerinde değişimin ve iyileştirmelerin bütünü hâline gelmiştir. Bu bağlamda Dördüncü Sanayi Devrimi, üretim süreçlerinin hem kendi içlerinde hem de birbirleri ile sürekli ve gerçek zamanlı olarak iletişim içinde olduğu, böylece akıllı, hızlı, esnek ve yüksek katma değerli bir yapıya dönüştüğü bir vizyon olarak yorumlanmaktadır. Yenilik üretme kapasitesini yükseltmeyi, yeniliklerin mevcut üretim yapısıyla bütünleştirilerek sanayisini katma değeri ve rekabet edebilirliği yüksek bir yapıya dönüştürmeyi hedefleyen Türkiye için Dördüncü Sanayi Devrimi stratejik önem taşımaktadır. Dördüncü sanayi devrimi veya Sanayi 4.0 olarak da bilinen dijitalleşme, yeni teknolojileri üretim süreçlerine entegre ederek; insanların, makinaların, ekipmanların, lojistik sistemlerin, iş süreçleri bileşenlerin birbirleriyle doğrudan iletişim kurmasını ve iş birliği yapmasını, verimlilik ve üretkenliği hedeflemektedir. Küresel 3D yazıcı pazar büyüklüğü tahmini Şekil 1’de, çeşitli uygulamalarda 3D yazıcı kullanımı Şekil 2’de verilmiştir [1,2.
Dünya genelinde 900 şirket ile yapılan anket çalışmalarında çeşitli uygulamalarda 3D yazıcı kullanımı Şekil 3’de verilmiştir. 3D yazıcı uygulamalarıyla öne çıkan sektörler değerlendirildiğinde plastik (%38), medikal (%36) ve otomotiv (%30) sektörlerinin hâlihazırda yüksek olgunluk seviyesinde olduğu ve uygulamaların sırasıyla kalıplama, nihai ürün imalatı ile prototip ve montaj modelleri üretimine odaklandığı görülmektedir. 3D uygulamalarında önde gelen sektörler havacılık ve otomotiv, elektronik, medikal sektörleri öne çıkmaktadır.
2. 3D YAZICILARIN OLASI ETKİLERİ
3D yazıcıların gelişimi ve geleceğiyle ilgili beklentiler ışığında, teknolojinin doğrudanveya dolaylı olarak ekonomik, sosyal ve çevresel bazı etkileri olacağı öngörülmektedir.Bu etkilerin ortaya çıkmasında firmaların değer yaratma biçiminindeğişmesi ve tedarik zinciri yapısındaki değişimlerin, teknolojinin erişilebilirliğininartmasıyla beraber temel tetikleyici unsurlar olacağı tahmin edilmektedir.Şekil 5’de 3D yazıcı teknolojileri ile değer yaratma biçiminin değişmesi sonucundatedarik zincirinde yaşanabilecek değişimler genel hatları ile gösterilmektedir.Budeğişimlerin tüm sektörlerde aynı hızda ve yapıda olmasa da farklıbiçimlerde ortaya çıkabileceği değerlendirilmektedir [4].
3. 3D YAZICILARIN AVANTAJLARI
3D üretimnın bazı avantajları aşağıda sıralanmıştır.
1- Üretimde esnekliğini artırabilir, bazı uygulamalarda ekonomik olabilir,
2- Tasarım yinelemesini ve ürünün pazara gitme zamanlamasını hızlandırabilir,
3- Tasarımların optimize edilmesinde kolaylık sağlayabilir,
4- Tamamen özelleştirilmiş, kişiye özel ürünlerin makul bir maliyetle oluşturulmasına katsı sağlayabilir,
5- Malzeme israfını önleyebilir.
6- Ürünleri özelleştirme yeteneği 3D üretim yardımıyla her şeyi özelleştirebilir ve sanatsal fikirleri tanıtabilir.Tasarımlar yardımıyla istenilen hemen hemen her nesne üretilebilir.
7- Hızlı prototip üretimi sağlayabilir. 3D üretim, gerçek nesnenin prototiplerinin veya küçük ölçekli sürümlerinin hızlı bir şekilde üretilmesini sağlayabilir. Bu, araştırmacıların ve mühendislerin gerçek nesneyi planlamalarına ve kalite ve işlevselliği etkileyebilecek tasarım kusurlarını yakalamalarına yardımcı olur.
8- Düşük üretim maliyeti sunabilir. 3D yazıcılarda üretim maliyetidüşebilmektedir. 3D yazıcı kurulumunun başlangıç maliyeti yüksek olabilir ancak diğer maliyetleri düşürebilir. Çoğu masaüstü 3D yazıcı, dizüstü bilgisayar veya bilgisayarlarla aynı miktarda güç kullandığı için düşük işletme maliyetine sahiptir. Yazıcıların çoğu yalnızca bir kişi gerektirdiğinden malzeme maliyetini ve işçilik maliyetini düşürür. Ayrıca, takımlar, mastar ve fikstürün yanı sıra montaj ve envanter maliyeti de azalabilir.
9- 3D yazıcılar gerektiğinde ürünleri “yazdırabileceğinden” ve seri üretime göre daha pahalıya mal olmadığından, malların depolanması gibi ilave makiyetler yoktur.
10- Artan istihdam fırsatları
11- 3D üretim teknolojisinin yaygın kullanımı istihdamda artış potansiyeli sunmaktadır. Firmaların 3D yazıcıları kullanma ve üretim için yeni tasarımcılara ve teknisyenlere gereksinimi olacaktır.
12- Yapay organların hızlı bulunabilirliği sağlayabilecektir. Bir organ vericisinin/alıcısının uzun süreli beklemesi, 3D basımlı organların hızla üretilmesiyle sona erebilir. Hastanın kendi hücrelerini ve dokularını kullanarak organ için yapısal kafes ile birlikte canlı organlar oluşturabilen biyo-yazıcılar üzerinde araştırmalar devam etmektedir.[5]
4. 3D YAZICILARIN DEZAVANTAJLARI
1- Tehlikeli maddelerin kontrolsüz üretimi olasılığı bulunmaktadır. Dünyanın ilk 3D üretimlı fonksiyonel silahı olan Liberator [8], kendi silahlarını üretmenin ne kadar kolay olduğunu gösterdi. Herkes her türlü tasarıma ve bir 3D yazıcıya erişebilir. Hükümetlerin bu tehlikeli eğilimi kontrol etmek için yollar ve araçlar geliştirmeleri gerekecektir.
2- 3D üretim teknolojisinde şu anda boyut kısıtlamaları bulunmakta olup, çok büyük nesneleriüretmek hala mümkün değildir.
3- Hammadde sınırlamaları vardır. Şu anda, 3D yazıcılar yaklaşık 100 farklı hammadde ile çalışabilmektedir. Geleneksel imalatta kullanılan muazzam hammadde çeşitleriyle karşılaştırıldığında bu önemsizdir. 3D üretimlı ürünlerin daha dayanıklı ve sağlam olmasını sağlamak için yöntemler geliştirmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
4- Endüstriyel yazıcıların yüksek maliyeti nedeniylefirmaların yatırım yapmada tereddüt yaşamalarına neden olmaktadır. Ayrıca, renkli üretim yapabilen yazıcılar, tek renkli nesneleri basanlardan daha pahalıdır.
5- Telif Hakkı Sorunları olabilir. 3D teknolojisi daha yaygınlaştıkça, insanların farklı ürünleriyazıcıda basması daha kolay olacaktır. Sahte ürünlerin oluşturması, bunların kötüye kullanılması mümkün gözükmekte, sahte olanları telif hakkıyla korunanlardan ayırt etmek zor olabilecektir.
6- İmalat işlerinde azalmaya neden olabilir. 3D üretim, insanların istedikleri takdirde kendi ürünlerini kolayca oluşturabilecekleri için geleneksel üretim işlerinde azalmaya neden olabilecektir. Bu husus, düşük beceri gerektiren işlere bağlı olan üçüncü dünya ülkelerinin ekonomilerini etkileyebilecektir.[5].
5. 3D YAZICILARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ
Her şey oluşturmak istenilen nesnenin sanal bir tasarımını yapmakla başlamaktadır. Bu sanal tasarım örneğin bir CAD (Bilgisayar Destekli Tasarım) dosyasıdır. Bu CAD dosyası 3B modelleme uygulaması veya 3D tarayıcı (mevcut bir nesneyi kopyalamak için) kullanılarak oluşturulur. 3D tarayıcı, bir nesnenin 3D dijital kopyasını oluşturabilmektedir [5].
5.1. 3D Tarayıcılar
3D tarayıcılar üç boyutlu model oluşturmak için farklı teknolojilerden yararlanır. Son zamanlarda, Microsoft ve Google gibi şirketler 3D tarama donanımlarını geliştirdiler (örneğin Microsoft’un Kinect’i). Yakın gelecekte gerçek nesneleri 3D modellere dönüştürmek fotoğraf çekmek kadar kolay olacağı düşünülmektedir. Akıllı telefonların gelecekteki sürümlerinde muhtemelen entegre 3D tarayıcılar olacaktır [5].
5.2. 3D Modelleme Yazılımları
Genel olarak kullanılmakta olan 3D modelleme yazılımları Tablo 1.’de verilmiştir. Bu çalışmada Rhino 3D Modelleme Yazılımı tercih edilmiştir.
5.3. 3D Yazıcılar
Oluşturulan bir üç boyutlu modelin, 3D yazdırılmaya hazırlanması gerekmektedir. Bu aşama dilimleme adı verilmektedir. Dilimleme; bir 3D modeli yüzlerce veya binlerce yatay katmana bölmekte ve bu işlemi bir yazılımla gerçekleşmektedir.
6. 3D YAZICILARDA KULLANILAN MALZEMELER
6.1.Plastik Malzemeler
6.1.1. PLA (Polilaktik Asit): FDM işlemi için yaygın olarak kullanılır. Mısır nişastası veya şeker kamışı gibi tarımsal ürünlerden üretilen bir biyoplastiktir. Bu nedenle PLA, ABS’den daha çevre dostudur. PLA’nın bir başka avantajı, ısıtıldığında toksik duman yaymamasıdır. Çeşitli düz ve yarı saydam renklerde gelir ve yazdırmak ABS’den daha kolaydır.
6.1.2. ABS (Akrilonitril Bütadien Stiren): 3D yazıcıda kullanılan en yaygın malzeme ABS’dir Polimer ailesinin bir parçasıdır. Hafiftir, iyi darbe mukavemetine, aşınma direncine ve uygun maliyete sahiptir. ABS ailesinin erime sıcaklığı 200 ºC olup, kullanımı kolay olan nispeten güvenli makinelerde kullanım için idealdir. Çekme mukavemeti ve sertliği ve ısı sapma sıcaklığı gibi fiziksel özellikleri avantajlıdır. Aynı zamanda iyi yüzey kalitesi ve alev geciktiriciliğine sahiptir.
6.1.3. PVA (Polivinil Alkol): Neme karşı oldukça hassas olan yumuşak ve biyolojik olarak parçalanabilen bir polimerdir. PVA suya maruz kaldığında çözünür, bu da 3D üretim malzemesi için çok yararlı bir destek yapısı yapar. Son derece karmaşık şekiller veya kapalı boşluklu parçalar yazdırırken, PLA desteği kullanılabilir ve ılık suda çözülerek kolayca çıkarılabilir. Neme duyarlıdır, bu nedenle depolama için hava geçirmez kaplar gereklidir ve pahalıdır.
6.1.4.PC (Polikarbonat): Zorlu çevre ve mühendislik uygulamaları için kullanılan yüksek mukavemetli bir malzemedir. Yüksek darbe direncine sahiptir. Ayrıca, yüksek sıcaklık uygulamalarında kullanılabileceği anlamına gelen 150 ºC yüksek cam geçiş sıcaklığına sahiptir. Oldukça higroskopiktir, performansı ve mukavemeti üzerinde etkisi olan havadan nemi emeceği anlamına gelir, bu nedenle hava geçirmez ve nemsiz kaplarda saklanması gerekir.
6.2.Seramik: Seramikler, çeşitli üretim seviyelerinde 3D üretim için kullanılabilecek nispeten yeni bir malzeme grubudur. Seramik tozu ve lazer sinterleme makinesi kullanılarak bileşen yapılır. Üretimdan sonra, seramik parçaların, belirli özellikleri iyileştirmek için sinterleme ve sırlama gibi geleneksel üretim yöntemleri kullanılarak yapılan herhangi bir seramik parça ile aynı işlemlere tabi tutulması gerekir.
6.3.Metal: Lazerle Seçmeli Eritme (Selective Laser Sintering-SLM) teknolojisi ile titanyum, aluminyum, kobalt krom vb .metal ve alaşımları ile metalik tozlar 3D yazıcılarda kullanılabilmektedir[6-8].
7- EKLEMELİ İMALAT
Üç boyutlu yazıcıları bu kadar cazip kılan özellik ise var olan üretim teknolojileriyle yapılması imkânsız ya da makul olmayan bir şeyi elde edebilme imkânıdır. 3D Printerlar birçok farklı teknolojileri kullanarak üretim yapabilmektedir. Günümüzde en popüler yöntem, deneysel çalışmalarımızda da tercih edilen, katmanlı imalattır.
Katmanlı İmalatta (Additive Manufacturing) kullanılan temel uygulama yöntemleri aşağıda sıralanmıştır:
• Lazer Eritmeli Sistemler (Laser Melting/ LaserSintering)
• Erimiş Malzeme Modelleme (Fused Deposition Modelling–FDM)
• Stereolithografi
• Malzeme Jeti (Material Jetting)
• Yapıştırıcı ile Katmanlı İmalat (Binder Jetting)
• Elektron Kaynağı (Electron Beam Melting) [6-8].
Bu çalışmada da tercih edilen Erimiş Malzeme Modellemede (Fused Deposition Modelling– FDM), bir ısıtma ünitesi kullanarak, eritilmiş malzemelerden katmanlar halinde üretim gerçekleştirilmektedir. Otomotiv sanayinde bazı 3D uygulama örnekleri Şekil 6- Şekil 9’da verilmiştir.
8. MATERYAL VE METOT:
Bu çalışmada; RhinoCeros 3D arayüz programı ile motor pistonu tasarımları yapılmış, AnyCubik I3 Mega 3D yazıcıda PLA tipi filamentler kullanılarak 3 boyutlu katmanlı piston üretimleri gerçekleşmiştir. Çalışmada Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Laboratuvarı imkanları kullanılmıştır. Bu çalışmada Erimiş Malzeme Şekillendirme (Fused Deposition Modelling – FDM) yöntemi kullanılarak 3 boyutlu katmalı üretimler yapılmıştır.
8.1.Filamentler
Eritilerek dökülen bu plastik malzeme filament olarak adlandırılır. 3D yazıcı filament türlerinden en çok tercih edilenler ABS ve PLA’dır. ABS (Acrylonitrile Butadiene Styrene), mukavemeti yüksek ve petrol bazlı bir termoplastiktir. FDM teknolojisini kullanan ve tabla ısıtıcıya sahip bir 3D Yazıcı ABS üretim yapabilir [13]. Bu çalışmada aşağıda özellikleri sunulan PLA tipi filamentler tercih edilmiştir.
PLA Filamentinin Temel Özellikleri
• Basımı oldukça kolaydır.
• Sert bir yapıya sahiptir. Dayanıklı ve darbelere karşı dirençlidir.
• Hafif esnekliğe sahiptir, ancak kırılgandır.
• Aseton ile çözümlenmesi zordur.
• Basım sıcaklığı genellikle 190°C – 220°C arasındadır.
• Soğuma esnasında çatlama sorunları ile karşılaşılmaz.
• Yatak sıcaklığı 50°C – 70°C arasında önerilmektedir.
• Bir kere ayarlanmış sıcaklık ve üretim hızı ile sorunsuz basım yapılabilir [12-14].
8.2. 3D Tasarım Çalışmaları
Bu çalışmada yüksek çözünürlüklü Sense 3D tipi bir tarayıcı ve RhinoCeros 3D arayüz programı kullanılmıştır. RhinoCeros 3D, özellikle sanayi için 3B modelleme ve prototipleme için tasarlanmış bir CAD/ CAM yazılımıdır. RhinoCeros 3D, genellikle endüstri tasarımı, mimarlık, deniz araçları tasarımı, takı tasarımı, otomotiv tasarımı, CAD/CAM, seri üretim, tersine mühendislik ve multimedya ve grafik tasarım alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Şekil 10-Şekil 11’de bir otomobil motor pistonunun ve hava kompresör kapağının RhinoCeros programı ile tasarım aşamaları verilmiştir [15-19].
9.3. 3D Yazıcı
Bu çalışmada Erimiş Malzeme Modelleme (FusedDepositionModelling – FDM) yapabilen AnyCubik I3 Mega 3D tipi bir katmanlı yazıcı kullanılmıştır (Şekil 12). Çalışmada 3D yazıcıda PLA tipi 1,75 mm çapında filamentler kullanılmıştır.
(1) Metal çerçeve (2) Gövde (3) Yazıcı kafası (4) Z ekseni probu (5) Nozul (6) X ekseni kolları (7) X ekseni durdurucusu(8) Yazıcı tablası (9) Y ekseni kolları (10) Çalışmada kullanılan filament makaraları [13,14] .
9. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Teknolojide son zamanlardaki değişimin bir aşaması da dijitalleşmenin geleneksel üretim yöntemleriyle buluştuğu akıllı üretimlerdir. Endüstri 4.0 ile gelen yeni akıllı dijital üretim biçiminde 3 boyutlu yazıcıda üretim (3D printing) teknolojisi yakın gelecekte tasarımda ve üretimde söz sahibi olacaktır. 3D yazıcı üretim, üretime esneklik, verimlilik ve yenilik fırsatlarını da beraberinde getirmiştir. Katmanlı üretim olarak da bilinen 3 boyutlu üretim; tasarım programlarınca oluşturulan verilerin 3 boyutlu yazıcı sistemleri tarafından işlenip uygun malzemelerin katmanlar halinde, üst üste yığılarak istenen nesnelerin üretilmesini ifade etmektedir. Birçok farklı teknolojiler kullanılarak 3 boyutlu yazıcılar ile üretim yapılabilmektedir. Günümüzde en yaygın kullanılan yöntemlerden birisi de Eklemeli Yığma Modellemesidir (FDM: Fused Deposition Modelling).
3D yazıcı teknolojilerini en yoğun olarak uygulayan sektörler değerlendirildiğinde küresel eğilimler ve Türkiye’deki eğilimler bazı istisnalara rağmen çoğunlukla örtüşmektedir. Türkiye’de uygulama seviyesi ile öne çıkan sektörler, küresel sıralamada da ön sıralarda yer alan medikal, havacılık ve savunma, makine ve otomotiv olmuştur. Ancak Türkiye’de hâlihazırda 3D yazıcı alanında çalışan az sayıda üniversitenin bulunması, şirketlerin “knowhow”a erişimini ve 3D yazıcı alanında endüstrinin ihtiyaç duyduğu uzmanların yetişmesini zorlaştırmaktadır.
Bu çalışmada otomotiv parçalarına ait modellerin, prototiplerinin, 3 boyutlu katmalı üretiminin mümkün olabileceği görülmüştür. Çalışmada bazı otomobil parçaları seçilerek PLA tipi bir filament ile 3 boyutlu katmanlı imalat ile modelleri üretilmiştir. Çalışmada, 3D yazıcıların; tersine Mühendislik (Reverse Engineering) ile karmaşık ve özgün tasarımların modellerinin elde edilmesi mümkün olabileceği, ayrıca kıyaslamaya (Benchmarking) uygun olduğundan otomotiv endüstrisinde verimliliği, üretimi, karlılığı ve kaliteyi artırmak mümkün olabileceği kanaatine varılmıştır.
KAYNAKLAR
[1] KearneyA.T., “3D Printing: Ensuring manufacturing leadership in the 21st century” https:// www8.hp.com/us/en/images/3D_Printing/Ensuring_Manufacturing/Leadership/in/the/21stCentury_tcm245_2547663_tcm245_2442804_tcm245-2547663.pdf., February 11, 2020
[2] Barnatt C., “3D Printing: The Next Revolution”, https://www.explaining the future.com/ 3dp2e_chapter1.pdf , February5, 2020
[3] Marco W.,Frederic F., “Shape way sandThe 3D Printing Revolutions” Twenty Second European Conference on Information Systems, Tel Aviv, Pages -1-14, 2014.
[4] Üretimde Paradigma Değişikliği Artırımsal Üretim Üç Boyutlu Yazıcılar T.C.Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü İmalat Sanayii Daire Başkanlığı Yayın No: 0007 ISBN NO: 978-605-7519-55-. http://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/UretimdeParadigmaDegisikligiArtirimsalUretimUcBoyut Yazicilar.pdf. Temmuz 8, 2019.
[5] Pandharpatte P., Ruikar P., “3D Printing: The Next Industrial Revolution”, Intertanional Journal of Research in Aeronautical and Mecahanical Engineering, Vol.7, Issue 3, Pages 06-20, 2019
[6] Osama A.,RecentTrends in Design and Additive Manufacturing. Additive manufacturing: Challenges ,trends, andapplications, Research Article Advances in Mechanical Engineering 2019, Vol. 11(2) 1–27 2019. DOI: 10.1177/1687814018822880 journals.sagepub.com/home/ade
[7] Adefemi A.,Rasheedat M., Esther T., Akinlabi M., OwolabiG.,Materiali in Tehnologije/materialsandtechnologyISSN 1580-2949mtaec9, 51(5)709(2017).
[8] STM Mühendislik Teknoloji Danışmanlık, Katmanlı İmalat Teknolojileri Raporu, 2016.
[9] Voulpiotis F., Renault F1 Team, “Hidraulic Manigold”, https: //www.3dnatives.com/en/ formula-1-turning-to-3d-printing-281020194/ February 14, 2020.
[10] Sher D.,“Metal 3D printed water connectors for the Audi W12 engine”, https://www.3dprintingmedia.network/volkswagen-additive-manufacturing/ January 3, 2020.
[11] Toyota Central R&D Labs Inc., “Lightweight-car-seat”, https://www.materialise.com/en/ cases/materialise-slicing-technology-enables-toyota-lightweight-car-seat, January 3, 2020
[12] Siu J., “3D printing technology”., https://www.autoguide.com/auto-news/2013/06/2014-chevy-malibu-refresh-made-possible-by-3d-printing.html, January 14, 2020
[13] Özel, Ş. (2022). 3D Eklemeli İmalat Teknolojilerinin Otomotiv Endüstrisinde Uygulama Alanlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
[14] ZhenS., AnycubicTechnologyCo., LtdAnycubıc i3 Mega Quick Start Guide www.anycubic3D.com (Erişim Tarihi: 10.03.2022)